Röportaj: Hayvancılık Sektörü ve Türkiye'nin Potansiyeli Üzerine
Röportaj Konuğu: Pınar Asil İhracat/ İthalat Danışmanı
Röportajı Yapan: Suat Elibüyük Dış ticaret Uzmanı/ Gazeteci
1. Hayvancılık sektörünü nasıl değerlendiriyorsunuz?
Hayvancılık, insanoğlunun varlığı süresince süregelen ve ekonomik açıdan önemli bir faaliyet alanı. Günümüzdeki ürünleri sayesinde, tüm ülkeler için önemli bir ekonomik güç kaynağı haline gelmiştir. Hayvancılık sektörü; yem sanayi, et ve süt mamulleri sanayii, dericilik ve veteriner ilaçları gibi birçok bileşeniyle yeni istihdam alanları oluşturarak ulusal geliri artırma potansiyeline sahiptir. Ayrıca, yeterli ve dengeli beslenme ihtiyacı, hayvancılığın önemini daha da artırmaktadır.
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, sağlıklı bir insanın vücut ağırlığının her kilogramı için günde 1 gram protein tüketmesi ve bunun %42’sinin hayvansal kökenli olması gerektiği önerilmektedir. Bu da hayvancılığın insan odaklı konulardaki önemini göstermektedir. Ülkeler, beslenme ihtiyaçlarını kendi kaynakları ile karşılama hedefi doğrultusunda hayvancılık sektörünü destekleyen tarım politikaları geliştirmeye yönelmektedir.
2. Ülkemizin hayvancılık potansiyeli hakkında ne düşünüyorsunuz?
Ülkemiz, coğrafi özellikleri bakımından hayvancılık için son derece elverişli bir konumda. Özellikle 14 milyon hektarlık çayır-meraları ve 23 milyon hektarlık ekilebilir tarımsal arazi ile büyükbaş ve küçükbaş hayvancılığı destekleyebilecek duruma sahibiz. Türkiye, Avrupa ülkeleri arasında küçükbaş hayvan varlığı açısından 1. sırada, büyükbaş hayvan varlığı açısından ise Fransa'dan sonra 2. sırada yer almaktadır.
Ancak sorun şu ki, hayvan varlığımız iyi olmasına rağmen neden canlı hayvan ve et ithalatı yapıyoruz? Bu duruma daha geniş bir açıdan bakmak gerektiğini düşünüyorum. 1980’li yıllardan itibaren köylerden kentlere göç ile hayvan sayısı hızla azalmaya başladı. Bunun sonucunda, 2010 yılında canlı hayvan ve et ithalatına başladık. 2015-2021 yıllarında devlet destekleri sayesinde bir artış sağlansa da, son dönemde büyükbaş ve küçükbaş hayvan sayısında azalma gözlemleniyor.
3. Hayvancılık ithalat ve ihracat verileri son yıllarda nasıl bir değişim gösterdi?
Ülkemizin canlı hayvan ve karkas etteki ana ithalat süreci 2010 yılından itibaren başladı. Zaman zaman artış ve azalışlar gösterse de 2017-2018 yıllarında ithalat zirve yaptı. Ancak 2022 yılı sonundan itibaren ithalat oranları tekrar artış göstermiştir. Ithalatın temel sebeplerinden biri, covid-19 pandemisi sonrası artan girdi maliyetleri, kırmızı et ve çiğ sütteki fiyat baskısı ve sonucunda besicilerin zarar etmesidir. İhracat tarafında ise, 2018 yılına kadar yok denecek kadar az olan küçükbaş hayvan ihracatı, 2022 yılında 540 bin baş seviyelerine çıkmış, ancak bu rakam 2023 yılında 44 bin başa düşmüştür.
4. İthalat sürecinde karşılaştığınız en büyük zorluklar nelerdir?
İthalat sürecinde karşılaşılan zorluklar, ülkeler arası ticaret kurallarından kaynaklanmaktadır. Tarım Bakanlığı tarafından yürütülen sağlık ve sertifikasyon süreçleri, gümrük işlemleri ve yurtdışında bulunan tedarikçilerle yapılan sözleşmelerin zorluğu göz önüne alındığında, birçok engel ile karşılaşıyoruz. Özellikle hava koşulları ve yüksek sıcaklıklar, hayvan nakli sırasında sorun yaratabiliyor.
5. Türkiye'nin hayvancılık sektörüne yönelik politikalar hakkında ne düşünüyorsunuz?
Hükümetin son yıllarda açıkladığı hayvancılık yol haritası; stratejik öneme sahip ürünleri kapsamakta. Ancak mevcut durumdan hareketle, kırmızı etteki ithalat bağımlılığının sona erdirileceğine dair yeterli politika göremiyorum. Mevcut sorunlar devam ederse, ithalat sarmalında kalmaya devam edeceğiz.
6. Gelecek 5-10 yıl içinde hayvancılık sektöründe ne gibi değişiklikler bekliyorsunuz?
Gıda üzerindeki stratejilerin arttığını gözlemliyoruz. Hızla artan dünya nüfusu ve kısıtlı kaynaklar, gıda teminini stratejik bir hale getirecektir. Ülkemizde kırsal kalkınmanın sağlanması için akılcı ekonomik politika tedbirlerine ihtiyacımız var. Önümüzdeki dönemde teknoloji ve sürdürülebilir üretim yöntemleri daha fazla önem kazanacak.
7. Sektördeki diğer paydaşlara iletmek istediğiniz bir mesaj var mı?
Hayvancılık sektöründe kendimize ait yem üretimi yapmak, işletmelerin sağlıklı bir yapıya sahip olmasını sağlamak açıcısından kritik öneme sahiptir. Devlet desteklerinden yararlanmak ve konuya hakim kişilerden danışmanlık almak, çiftçilerimizin daha verimli ve kazançlı iş yapmalarına yardımcı olacaktır.
Röportajımıza katıldığınız için teşekkür ederiz. Eklemek istediğiniz başka bir bilgi veya konu var mı?
Yok, teşekkür ederim. Hayvancılık sektörünün geleceği için umutluyum ve bu alanın desteklenmesi gerektiğine inanıyorum.